In haar dagboek schreef Frida Kahlo ooit: "Geel: waanzin, ziekte, angst (een deel van de zon en van vreugde)." Als een van de oudste pigmenten die door mensen worden gebruikt, maakt het spectrum van attributen dat met geel wordt geassocieerd, het een blijvende aanwezigheid in kunst en design. In dit artikel kijken we naar de evolutie en artistieke impact van geel van prehistorische tot hedendaagse beeldende kunst.
De psychologie van geel
Als een van de oudste uitvoeringen van geel zijn de zon en geel onlosmakelijk met elkaar verbonden, de kwaliteiten van de zon (warmte, energie en uitstraling) weerspiegeld in de menselijke perceptie van de kleur geel. Door de geschiedenis heen werd de zon door veel culturen gezien als een figuur van hemelse macht. Als gevolg hiervan heeft geel ook de connotaties van macht, kennis, onvergankelijkheid en status geërfd.
Veel associaties die aan geel worden toegeschreven, zijn afkomstig uit de natuur. Zo heeft zonlicht dat de duisternis van de nacht verschuift, een relatie gesmeed tussen geel en vreugde. Lente-bloeiende bloemen zoals narcissen, paardebloemen, acacia en forsythia leggen verbanden tussen geel, wedergeboorte en vernieuwing. De vergeling van herfstbladeren cultiveert associaties van verandering, evenwicht en leeftijd. Levendige tinten citroenen, bananen en maïs karakteriseren geel als een kleur van voedsel.
En in sommige gevallen vertonen gevaarlijke planten, insecten en dieren geel als waarschuwingsteken.
Geel heeft een sterke historische en culturele betekenis in China, waar het de kleur is van glorie, royalty, geluk en wijsheid. In veel Latijns-Amerikaanse culturen wordt geel echter geassocieerd met dood, verdriet en rouw. Evenzo wordt geel in sommige delen van het Midden-Oosten gezien als een kleur van rouw.
In de Japanse cultuur staat geel voor moed, verfijning en rijkdom. In Afrika wordt geel gedragen om hooggeplaatste leden van een gemeenschap aan te duiden. Saffraan, een helder oranjegeel, wordt in India als heilig beschouwd en staat voor onbaatzuchtigheid en moed.
De hoge zichtbaarheid van Yellow wordt veelvuldig gebruikt in veiligheidsuitrusting en bewegwijzering. Door zijn reflecterende eigenschappen kan geel echter ook leiden tot visuele vermoeidheid. De associaties van Geel met energie kunnen verband houden met impulsiviteit en egoïsme. Geel is een naaste verwant van goud en wordt geassocieerd met geld, rijkdom en soms hebzucht. Genoemd te worden geelbuikig moet een lafaard worden genoemd.
De evolutie van de kleur geel
Okergeel
Een natuurlijk kleigrondpigment, de verkrijgbaarheid en de veelzijdigheid van gele oker werden vanaf de prehistorie op grote schaal gebruikt. Gavin Evans, schrijver van The Story of Color: een verkenning van de verborgen boodschappen van het spectrum, stelt dat "in het Bomvu Ridge-gebied van Swaziland, archeologen 40.000 jaar oude mijnen hebben gevonden die werden gebruikt om rode en gele oker uit te graven, waarvan wordt aangenomen dat ze worden gebruikt voor bodypaint."
Oude grotschilderingen gemaakt met okergele pigmenten zijn gevonden in Pech Merle in Frankrijk, in de grot van Lascaux en in de grot van Altamira in Spanje. De Aboriginals van Australië schilderen al meer dan 40.000 jaar met gele okers.
Tegenwoordig gebruiken kunstenaars nog steeds gele oker in traditionele vormen en in moderne verven.
Orpiment
Het ontleent zijn naam aan het Latijnse woord auripigmentum (aurum wat betekent goud en pigmentum wat pigment betekent), wordt orpiment gevonden in vulkanische fumarolen en hydro-thermische aders en hete bronnen. Een rijk gekleurd oranjegeel arseensulfide, de opvallende kleur van orpiment wekte de interesse van zowel Chinese als westerse alchemisten die op zoek waren naar manieren om goud te maken. Hoewel zeer giftig, werd orpiment gebruikt in Egypte, Perzië, Azië en Rome.
Indisch geel
Indisch geel werd veel gebruikt in Indiase aquarel- en tempera-achtige verven. Bekend om zijn gebruik in Rajput-Mughal-schilderijen van de 16e tot de 19e eeuw, werd Indiaas geel ook in heel Europa gebruikt van de 17e tot de 19e eeuw.
Er werd gezegd dat Indiase gele pigmenten op het platteland van India werden geproduceerd uit de urine van runderen die uitsluitend met water en mangobladeren werden gevoerd. Tegenwoordig wordt een synthetische Indiase gele tint gemaakt met een mengsel van nikkel aso, arylide geel en chinacridon gebrand oranje.
Loodtin geel
Loodtin geel neemt twee verschillende vormen aan. Volgens ColourLex “heet het eerste en meest gebruikte lood-tin-geel type I en is het een gemengd oxide van beide elementen tin en lood … Lood-tin-geel type II bevat mogelijk sporen van silica en ook puur tinoxide. " De vroegste verschijning van lood-tin-geel dateert uit de jaren 1300. Het werd het meest gebruikt in de 15e, 16e en 17e eeuw. Johannes Vermeer, Titiaan en Anthony van Dyck maakten in hun schilderijen allemaal gebruik van lood-tin geel.
Chroom geel
Toen in 1797 chroom werd ontdekt door de Franse chemicus Louis Vauquelin, werd loodchromaat gesynthetiseerd en als pigment gebruikt. In gebruik in het tweede decennium van de negentiende eeuw zorgden de giftigheid van chroomgeel en de inherente neiging om na verloop van tijd te oxideren en donkerder te worden bij blootstelling aan zuurstof, dat het grotendeels werd vervangen door cadmiumgeel.
Joseph Mallord William Turner gebruikte chroomgeel voor hoogtepunten in zijn dramatische romantische schilderijen. In de luchtvaart nam de geliefde Piper J-3 Cub chroomgeel als standaardkleur over. Hierdoor zijn chroomgeel en soortgelijke equivalenten bekend als Welp geel in luchtvaartkringen.
Cadmium geel
Een groot deel van het cadmium dat wereldwijd wordt geproduceerd, wordt gebruikt in oplaadbare nikkel-cadmiumbatterijen. Een deel van cadmium gaat echter naar de productie van cadmiumpigmenten, een familie van levendige rode, gele en sinaasappels. Cadmiumgeel werd voor het eerst ontdekt in 1817 en heeft een goede duurzaamheid en kleurende eigenschappen, waardoor cadmiumgeel in gebruik is gebleven sinds de productie in 1840 begon. Wheatstacks (Sunset Snow Effect) en Stilleven met appels en druiven zijn twee voorbeelden van de toepassing van cadmiumgeel in de kunst.
Arylide geel
Arylidegeel (ook bekend als Hansa-geel en Monoazogeel) is een familie van organische verbindingen die worden gebruikt als industriële kleurstoffen voor kunststoffen, bouwverven, inkten, olieverf, acrylverf en aquarellen. In 1909 ontdekt door Hermann Wagner in Duitsland, kwam arylidegeel in de handel rond 1925 en wordt sinds 1950 voornamelijk gebruikt als vervanging voor cadmiumgeel. Alexander Calder en Jackson Pollock gebruikten arylidegeel in hun kunstwerken.
Geel in beeldende kunst
Geel's neiging om de aandacht te trekken, maakt het tot een indrukwekkende aanwezigheid in de beeldende kunst. Oude Egyptenaren gebruikten gele oker om de huidtinten van vrouwen te schilderen en goden af te beelden. Okergeel was ook een nietje op de paletten van Romeinse kunstenaars, die het gebruikten om achtergronden vast te leggen en huidskleuren te schilderen.
Tijdens de Middeleeuwen werd Judas Iskariot geel afgebeeld. De exacte redenen hiervoor zijn onduidelijk. Niettemin oogstte Judas 'portret al snel associaties tussen geel en jaloezie, onbehagen, spanning en verraad. Ondanks de negatieve associaties bleven kunstenaars echter gebruik maken van geel als kleur van leven en overvloed. Als een van de eerste kunstenaars die commercieel vervaardigde verf gebruikte, culmineerde Vincent van Goghs beroemde fascinatie voor geel in talloze kunstwerken, waaronder A Field Of Yellow Flowers, Dunes en zijn studie van Zonnebloemen.
Geschilderd tijdens zijn Gouden periode, Gustav Klimt's, De kus is gestructureerd rond weelderige gele tinten en bladgoud. Pier Mondriaan nam geel op in zijn gedurfde composities van kleur en lijn. Kunstenaars als Mark Rothko en Willem de Kooning gebruikten ook geel om lichtheid en beweging in hun schilderijen te bevorderen en Andy Warhol gebruikte levendige tinten geel om een blokkerige, surrealistische toon toe te voegen aan zijn afbeeldingen van iconen uit de popcultuur en alledaagse voorwerpen.
Met de komst van de 21ste eeuw kwam de opkomst van nieuwe artistieke materialen en technologieën. Olafur Eliasson's Het weerproject wekt een sfeer op die wordt overgoten met het adembenemende licht van een kunstmatige gele zon. De oneindige kamers van Yayoi Kusama, schijnbaar eindeloze velden van gele pompoenen bezaaid met zwarte stippen, spelen met de aard en psychologie van het zien. En James Turrell benut de veranderlijke kwaliteit van licht via zijn Skyspaces, die elke dag het gele licht van de ochtend en avond omsluiten.
Geel in fotografie
De suggestieve aard van geel en zijn associaties met verraad, verraad, vreugde, waarschuwing en natuur blijven net zo aangrijpend binnen het kader van de foto. Straatfotograaf Saul Leiter verwerkte stroken geel in zijn straatscènes en voegde een voelbaar ritme toe aan zijn werk. Het beeld van Mark Cohens van een blonde jongen die onbezonnen in de cameralens rookt, wordt onderbroken door de felgele skivvy van de jongen. Gregory Crewdson verwerkt vaak geel licht dat afkomstig is van lampen of ramen van huizen, waarbij huiselijkheid wordt afgewisseld met voelbare onrust. Frans Lantings afbeelding van een luipaard die in gras besluipt, verkent geel in de natuurlijke omgeving. Kyle Jeffers gebruikt geel om architecturale landschappen te accentueren en de gele afbeeldingen van Annette Horn volgen de energetische eigenschappen van geel op het tweedimensionale fotografische vlak.
Geel kan ook worden toegepast als creatief hulpmiddel bij fotografie. Golden hour, de periode van daglicht die net na zonsopgang en net voor zonsondergang plaatsvindt, heeft een opvallend gele tint. Tijdens dit venster is het daglicht het zachtst en warmst, wat kansen biedt voor dynamische portret- en landschapsfotografie. Over het algemeen de meest subtiele gekleurde filters, gele filters worden gebruikt in zwart-witfotografie om de lucht iets donkerder te maken en het contrast van groen gebladerte te versterken. Bij portretfotografie zorgen gele filters ook voor warmere huidtinten.
Conclusie
De levendigheid van Yellow resoneert al duizenden jaren bij artiesten en kijkers. Als de meest levendige kleur in het zichtbare spectrum weerspiegelt geel de dynamiek van het leven. Geladen met associaties van vreugde, wedergeboorte, vernieuwing, verandering en energie, heeft het gebruik van geel in de kunst ook afbeeldingen van jaloezie, verraad en hebzucht gecommuniceerd. De levendigheid, veelzijdigheid en toegankelijkheid van Yellow verbindt het publiek via associaties uit zowel de beeldende kunst als de wereld om ons heen.
Gebruik je de kleur geel in je fotografie? Deel gerust uw afbeeldingen en gedachten in de onderstaande opmerkingen.
Dit vind je misschien ook leuk:
Mastering Color Series - De psychologie en evolutie van de kleur ROOD en het gebruik ervan in fotografie
